ADHD en ADD

ADHD is een probleem met de volgehouden aandacht, onrust en impulsief gedrag. Je kan een lijst symptomen op internet zoeken en kijken of je kind aan de criteria voldoet. Maar het is niet zo dat ieder kind met de kenmerken van ADHD altijd ADHD heeft. Sommige kinderen hebben zoveel bijwerkingen van de methylfenidaat dat ze ermee moeten stoppen. Dan hebben we met antroposofische medicatie en de aanvullende antroposofische therapieën hele goede mogelijkheden voor ondersteuning.

kenmerken van ADHD en ADD

Kenmerken van ADHD zijn:

• vergrote afleidbaarheid
• hyperactiviteit
• impulsiviteit

ADD is ADHD zonder de impulsiviteit en hyperactiviteit.

Bij ADD blijven de hyperactiviteit en de impulsiviteit achterwege. Hoewel, kinderen met ADD zijn in hun manier van denken en problemen oplossen soms behoorlijk impulsief en chaotisch. Wat bij kinderen met ADHD in hun motoriek recht komt, blijft bij kinderen met ADD in hun denkactiviteit.

De drie kenmerken zijn onder één noemer samen te brengen: het gebrek aan terughouding. In het denken en voorstellen leidt dat tot afleidbaarheid en associatief denken. In de omgang met andere mensen leidt dat tot druk en overdreven gedrag. In de omgang met de drijfveren in de wil leidt het tot impulsiviteit. De andere symptomen van AD(H)D kunnen worden teruggebracht tot deze centrale drie kenmerken.

symptomen van ADHD

Symptomen van AD(H)D kunt u op internet vinden. Hieronder noemen we alleen de criteria die internationaal gehanteerd worden door kinder- en jeugdpsychiaters. Zoals bij testen is besproken, er is geen mogelijkheid om AD(H)D objectief vast te stellen.  We behelpen ons met een lijstje symptomen. Ieder kind heeft zijn eigen speciale variatie op het thema. Er is niet een standaard ADHD- kind.

Kenmerken van verhoogde afleidbaarheid zijn:

• Onvoldoende aandacht voor details of achteloos fouten maken.
• Moeite om de aandacht bij taken of spel te houden.
• Niet lijken te luisteren.
• Aanwijzingen niet opvolgen of opdrachten niet kunnen afmaken.
• Moeite met organiseren van taken.
• Vermijden of afkeer hebben van taken die langdurige geestelijke inspanning vragen.
• Dingen kwijt raken die nodig zijn voor taken.
• Gemakkelijk afgeleid worden.
• Vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden.

De kenmerken van hyperactiviteit zijn:

• Onrustig bewegen met handen en voeten of draaien op zijn of haar stoel.
• Opstaan als zitten blijven verwacht wordt.
• Rondrennen of overal op klimmen als dit ongepast is.
• Moeilijk rustig kunnen spelen of ontspannende activiteiten uitvoeren.
• In de weer zijn of maar doordraven.
• Aan een stuk door praten.

De kenmerken van impulsiviteit zijn:

• Het antwoord eruit gooien voordat de vragen afgemaakt zijn.
• Moeite hebben met op de beurt wachten.
• Verstoren van bezigheden van anderen.

Omdat de symptomen zo verschillend zijn per kind en omdat de situatie van het kind beoordeeld moet worden binnen de mogelijkheden van zijn gezin en school, is een individuele aanpak nodig. Die streven we na in het Kindertherapeuticum, niet alleen de behandeling van symptomen.

Concentratie bij ADD

Er zijn in onze ervaring meer kinderen met een concentratieprobleem doordat ze te weinig slapen, te veel computeren of overvraagd worden, dan kinderen met een echte ADD. Maar het komt voor en dan is het goed om niet alleen de concentratiestoornis vast te stellen, maar ook te kijken naar de achtergrond ervan en naar andere symptomen, die daarbij optreden. Problemen met het geheugen bijvoorbeeld, of de moeite om de samenhang tussen verschillende zaken te doorzien. Sommige kinderen met ADD zijn behoorlijk onhandig. Dan is er een overlap met hypermobiliteit, dyspraxie of DCD.

concentratie bij ADHD

Concentratie is iets wat een kind moet leren, het is er niet vanzelf. Ergens onderweg in de kleutertijd is de gevoelige tijd om dat te leren. De aandacht van een kleuter is er voor iets dat de aandacht van het kind trekt. Die aandacht is zo weer weggewaaid, als iets anders de aandacht trekt. Volgehouden aandacht, moet een kind leren. Het belangrijkste daarbij is, dat de omgeving hem daartoe de gelegenheid biedt. Concentreren wordt ook wel focussen genoemd. Bij de meeste kinderen met symptomen van ADHD en ADD is het focussen niet het probleem. Velen van hen kunnen zich zelfs heel goed op één onderwerp richten en zich erin verliezen. Hyperfocus wordt dat genoemd. Moeilijker wordt het om de aandacht vast te houden bij afleiding. Kinderen met symptomen van ADHD hebben eerder een afleidbaarheidsprobleem, dan een concentratieprobleem. Met muziektherapie of bepaalde vormen van kunstzinnige therapie kan de volgehouden aandacht heel goed geoefend worden, als het in de kleutertijd niet goed gelukt is met de concentratie.

onrust bij ADHD

Onrust is een kenmerkende eigenschap van kinderen met ADHD. Maar niet alleen van kinderen met ADHD. Kinderen kunnen onrustig worden doordat ze te weinig slapen, te weinig uitgedaagd worden, overvraagd worden of te veel achter de schermen zitten. Samen met de concentratieproblemen is de onrust voor de leerkrachten vaak een aanleiding om de ouders te adviseren om een kind op ADHD te laten onderzoeken. We kijken in het Kindertherapeuticum zorgvuldig naar het soort onrust van het kind. Is het nerveus of juist gedreven? Is het behendig in de motoriek of juist onhandig? De manier van begeleiden of behandelen van de onrust hangt sterk van af wat er verder aan de hand is. Soms zijn betrekkelijk eenvoudige adviezen aan de leerkracht voldoende, soms is er meer begeleiding nodig en soms medicatie om het kind te leren omgaan met z’n onrust.

testen bij ADHD en ADD

Testen voor AD(H)D zijn er talloze. Vragenlijsten, testen voor volgehouden aandacht, geheugen, afleidbaarheid. Met deze testen kan worden onderzocht of er een neurologische basis is voor de verschijnselen van afleidbaarheid, onrust en impulsiviteit. Wat de eigenlijk oorzaak van de verschijnselen wordt met deze testen niet vastgesteld. Er is namelijk geen echte test voor AD(H)D. Ook als met behulp van geavanceerd hersenonderzoek zichtbaar wordt gemaakt dat er in de hersenen iets opvallends aan de hand is, is de oorzaak van deze opvallendheid daarmee niet gegeven. De testen hebben in het Kindertherapeuticum als voornaamste waarde om de ernst van de problemen vast te leggen. Een andere reden is, dat AD(H)D soms vastgesteld moet zijn, om een kind in aanmerking te laten komen voor extra hulp op school of in de opvoeding. Daarom ontkomen we er ook bij ons niet aan om de kinderen met de verdenking AD(H)D te testen.

medicatie bij ADHD en ADD

Medicatie is voor kinderen met ADHD en voor hun familie vaak een zegen. De ouders beschrijven vaak een verschil als tussen dag en nacht, tussen te doen of niet te doen, in de klas kunnen blijven of naar een andere school moeten. Dat is de reden dat we ook in het Kindertherapeuticum regelmatig reguliere medicatie voorschrijven, meestal een vorm van methylfenidaat. Er is ook een maar. Methylfenidaat is een opwekkend middel, het doet iets met de hersenen, waardoor de alertheid van het kind vergroot. Het werkt natuurlijk niet alleen op de hersenen, maar in heel het kind. De opwekkende werking op de hersenen wordt als het ware gekocht door een remmende werking op de vitaliteit. De eetlust wordt er vaak niet beter op, de groei kan geremd worden en sommige kinderen worden er vreselijk humeurig en somber van. Het belangrijkste bij-effect is misschien wel, dat we als volwassenen denken dat we een probleem oplossen met het geven van reguliere medicatie. Dat is namelijk niet zo. We schuiven de symptomen aan de kant. Als het kind de medicatie niet gebruikt komen de symptomen net zo hard terug. In de puberteit heeft het kind dan misschien niet de terughouding geleerd waarmee hij veilig de wereld in kan stappen. Daarom hechten we er in het Kindertherapeuticum aan om een zo laag mogelijke dosis te geven en de psycho-educatie niet te vergeten. Het is als bij alle eigenschappen waarmee je geboren bent, je moet het leren hanteren. Als een kind te veel bijwerkingen heeft kunnen we zoeken naar een alternatief voor de reguliere medicatie.

alternatief voor de medicatie bij ADHD en ADD

Alternatief behandelen van AD(H)D: wel de werking van de reguliere medicatie, maar niet de bijwerkingen. Dat is wat voor veel kinderen en hun ouders ideaal zou zijn. Die mogelijkheid is er niet. Zo krachtig als methylfenidaat werken de antroposofische of homeopatische middelen niet. Die nemen een kind namelijk niet de symptomen af, maar ze helpen hem om er mee om te gaan. Hetzelfde geldt voor massagetherapie, muziektherapie, voedingsbegeleiding, euritmietherapie, kunstzinnige therapie, opvoedbegeleiding, circusles of sociale vaardigheidstraining. Dat zijn zo de mogelijkheden, die we kinderen en ouders met de verschijnselen van AD(H)D soms adviseren als “alternatief” voor de reguliere medicatie. Het beste werkt het als een kind op een goed moment zelf besluit: ik ga er wat aan doen en ik wil geen pillen. Dat is het beste alternatief.

tot slot

ADHD hoort bij deze tijd. Terughouding en aandacht krijgen minder punten dan assertiviteit en multitasken. Kinderen met symptomen van onrust, afleidbaarheid en impulsiviteit vragen veel van hun opvoeders, soms heel veel. Krijg je er als ouder ook wat voor terug? Als je de vergevingsgezindheid hebt geleerd, die een kind met ADHD van je vraagt, heb je iets heel belangrijks geleerd. Dan kan je misschien ook weer genieten van de originaliteit van je kind, de invallen, de oplossingen, de onnavolgbare genialiteit om iedere situatie op z’n kop te zetten.