Hechtingsproblemen

“Heeft mijn kind een hechtingsprobleem?” is niet direct de vraag waar ouders vaak mee naar het Kindertherapeuticum komen. Toch is zo’n 30% van de volwassenen onveilig gehecht. Bij kinderen met een ontwikkelingsprobleem is dat percentage veel hoger. We kunnen er dus van uitgaan dat hechtingsproblemen ook in het Kindertherapeuticum veel gezien worden.

Dat is ook onze ervaring. Achter de klacht waar het kind mee komt, zoals een gedrags- of een leerprobleem, gaat vaak een hechtingsprobleem schuil. We hebben daar een expertise in opgebouwd, waar we ouders en kinderen graag mee willen helpen.

Wat zijn gehechtheidsproblemen?

Gehechtheidsproblemen oftewel hechtingsproblemen zijn problemen in de emotionele afhankelijkheidsrelatie tussen een kind en zijn of haar ouder(s).

Hoe ontstaat gehechtheid?

Gehechtheid met de mensen. Alle kinderen bouwen van jongs af aan een relatie op met hun ouders, ze gaan zich aan hen hechten. In deze gehechtheidsrelaties leert het kind veel over de volwassenen die voor hem zorgen, hoe ze knuffelen, troosten en spelen, hoe ze een gevoel van veiligheid en vertrouwen geven. In het kinderleven vormt de gehechtheid aan de ouder de basis van waaruit het kind het leven en zichzelf leert kennen. Een kind gaat zich in de loop van de tijd stapje voor stapje steeds meer losmaken van de ouder om een zelfstandig denkend, voelend en handelend mens te worden. De ontwikkeling van de gehechtheid verloopt volgens vaste fases. Iedere fase kent zijn eigen mogelijkheden en valkuilen, voor kind en ouder.

Iedere gehechtheidsrelatie is anders, afhankelijk van de wisselwerking tussen dít kind en déze volwassene. Een kind kan dus met ieder van zijn ouders een andere gehechtheidsrelatie opbouwen, een ouder kan met ieder van zijn kinderen een andere gehechtheidsrelatie opbouwen. Hoe een kind een gehechtheidsrelatie aangaat hangt onder andere af van zijn fysieke gesteldheid en temperament. Hoe een ouder de gehechtheidsrelatie met zijn kind aangaat hangt ook af van zijn eigen ervaringen met gehechtheidsrelaties. In de gehechtheidsrelatie tussen een ouder en een kind kunnen zich in de loop van de kindertijd problemen voordoen. Emotionele problemen of gedragsproblemen bij een kind kunnen er een signaal van zijn dat er sprake is van gehechtheidsproblemen.

Gehechtheid met het eigen lichaam. Behalve met zijn ouders bouwt een kind ook een gehechtheidsrelatie op met zijn eigen lichaam: het raakt ermee vertrouwd, het kan het steeds beter gebruiken in allerlei situaties en het leert erop te vertrouwen. Dit proces van hechten aan het eigen lichaam verloopt voor ieder kind anders en niet voor alle kinderen even makkelijk. Sommige kinderen zijn bijvoorbeeld zo op hun omgeving gericht dat ze er moeilijk aan toekomen om hun eigen lichaam te ervaren. Lichamelijke kenmerken kunnen in de weg staan om het eigen lichaam te leren kennen. Voorbeelden hiervan zijn lichamelijke of motorische handicaps of een ziekte als epilepsie. Lichamelijke klachten, slaapproblemen of angsten kunnen een signaal zijn dat er sprake is van problemen in de gehechtheidsrelatie met het eigen lichaam.

Diagnostiek van gehechtheidsproblemen

Diagnostisch onderzoek kan helpen om de gehechtheidsproblemen tussen een kind en een ouder te begrijpen en te achterhalen welke fase van de hechting het kind niet goed heeft doorgemaakt.

Gehechtheidsproblemen vormen een gebied van de kinderlijke ontwikkeling waar de hulpverleners van het Kindertherapeuticum al jarenlang ervaring mee hebben. Afhankelijk van de problemen die bij het kind gezien worden, wordt het diagnostisch onderzoek meer gericht op de gehechtheid aan de omgeving, de gehechtheid aan het lichaam of op beide. De meer lichaamsgerichte therapeuten worden ingezet voor het diagnosticeren van de gehechtheid aan het eigen lichaam. De orthopedagogen/psychologen richten zich vooral op het onderzoek van de ouder-kind-gehechtheidsproblemen.

Behandeling van gehechtheidsproblemen

De behandeling van gehechtheidsproblemen kan op heel verschillende manieren vorm krijgen. Afhankelijk van de uitkomsten van het diagnostisch onderzoek kiezen we voor een therapie die aansluit bij de fase van de hechting die het kind onvoldoende heeft doorgemaakt, waarin het kind is blijven steken. Vaak is het nodig om na elkaar verschillende therapievormen in te zetten. We proberen daarmee om een kind te helpen achtereenvolgende ontwikkelingsstappen uit de gehechtheidsontwikkeling te laten inhalen. Ook is het mogelijk dat therapievormen gelijktijdig worden ingezet. Ouders worden vanzelfsprekend intensief bij dit behandelproces betrokken en geholpen bij het opnieuw vormgeven van de gehechtheidsrelatie met het kind.

Gehechtheidsproblemen bij adoptiekinderen

Bij kinderen met een adoptieverleden is de hechtingsontwikkeling niet vanzelfsprekend verlopen. Vaak was de hechting aan de biologische ouders al problematisch. Adoptie betekent een breuk in de reeds opgebouwde gehechtheidsrelaties. Na de adoptie gaat het kind nieuwe gehechtheidsrelaties aan, waarin zij hun eerdere ervaringen meenemen in het doorlopen van de gehechtheidsfases. De gehechtheidsontwikkeling van kinderen die opgroeien bij andere dan hun biologische ouders verloopt anders dan bij kinderen die opgroeien bij hun biologische ouders. Dat hoeft niet problematisch te zijn. Maar kennis van de verschillen en van de valkuilen op dit gebied is natuurlijk noodzakelijk. Stichtingen zoals Basis Trust zijn hierin gespecialiseerd.

In het Kindertherapeuticum zien we vaak adoptiekinderen bij wie gedragsproblemen of problemen op het gebied van de communicatie en de spraak die mede een oorzaak hebben in een niet goed verlopen hechting. Juist dan is onze multidisciplinaire aanpak behulpzaam.